De Rijn- Maasdelta heeft Nederland tot een handelsnatie en doorvoerland gemaakt, waar grondstoffen en producten worden overgeslagen, opgeslagen, verwerkt en via rivieren, sporen en wegen tot diep in het Europese achterland worden afgezet. Naast een transport- en logistieksector van wereldklasse, beschikt Nederland ook over een uitgebreid buisleidingennetwerk. Via dit ondergrondse netwerk worden industriële gassen zoals stikstof, waterstof en zuurstof tussen industrieclusters in Nederland uitgewisseld met industrieën in België, Frankrijk en Duitsland. Nederland beschikt daarnaast ook over uitgebreide, landsdekkende netwerken voor gas en elektriciteit die belangrijke schakels vormen in het internationale gas- en elektriciteitsnetwerk.

De transitie naar een circulaire economie en de uitwisseling van o.a. andere warmte, CO2, biogas, elektriciteit, waterstof en biomassa vraagt om nieuwe infrastructuren en het slim hergebruiken van bestaande infrastructuren en buisleidingen. Voor een internationaal aantrekkelijk vestigingsklimaat is een betrouwbare levering van energie en grondstoffen tegen lage kosten essentieel. Dat geldt in het huidige systeem voor olie en aardgas, en in de toekomst ook voor duurzame energie en biobased grondstoffen. Robuuste (internationale) netwerken voor de levering van fossiele grondstoffen heeft Nederland een internationale concurrentiepositie bezorgd in de petrochemie. Het creëren van een circulair mainframe, een nieuw netwerk waarin waterstof, elektriciteit, warmte, CO2 efficiënt worden gedistribueerd door het land, is randvoorwaardelijk voor de ontwikkeling van een robuust en toekomstgericht energielandschap en behoud van zone koppositie in de biochemie.

Daar waar verschillende (ondergrondse) energiestromen samenkomen ontstaan nieuwe industriële clusters, of worden bestaande versterkt. Diepzeehavens met hun haven-industrieel complex worden belangrijke knooppunten voor koolwaterstofstromen en koolwaterstofconversie. Daarnaast zullen er regionale verschillen ontstaan door de beschikbare grondstoffen in de (directe) omgeving, wat leidt tot gespecialiseerde industrie clusters verspreid door het land.

Nederland is een samenleving waarin economische activiteiten en de bijbehorende lusten en lasten relatief gelijk verdeeld zijn over het land. Nederland beschikt over steden, (lucht)havens, petrochemische complexen, natuurgebieden en glastuinbouw die als organen van een lichaam een bepaalde functie voor het geheel vervullen. De inpassing van onze nieuwe energiesystemen zou daarop geen uitzondering mogen zijn. Het moderne energielandschap met windmolens, zonneparken, batterij opslag en energie knooppunten zal als een herkenbaar systeem moeten functioneren en niet als een lappendeken over het land worden uitgestrooid.

Ook de inpassing van nieuwe industrieën en economieën verdient aandacht. Waar komen knooppunten en verwerking punten voor het verzamelen en verwerken van de grondstoffen in de circulaire economie? En hoe zien deze knooppunten er uit? Welke impact heeft de data economie, met zijn grote datacenters en grote vraag naar groene stroom? Hoe gaan we om met grote logistieke centra, bedrijventerreinen en andere economische clusters? Om Nederland leefbaar te houden en de cultuurhistorische structuren van het landschap te behouden moeten we meer grip krijgen op de ruimtelijke inrichting van dit economielandschap.