Bouwen in het buitengebied stuit op veel maatschappelijke weerstand, omdat we er van uitgaan dat dit altijd ten koste gaat van bestaande groene waarden. Maar is dat een terechte aanname? Het buitengebied mag er dan groen uitzien, in een tijdsbestek van een halve eeuw is het door de intensieve veeteelt en akkerbouw langzaam in een ecologische woestijn veranderd. Klimaatverandering maakt dit alleen maar erger. Daarnaast is het buitengebied sinds de grootschalige ruilverkaveling veel minder toegankelijk geworden. Het is daarom tijd voor een meer proactieve benadering van het buitengebied en de waarden die het vertegenwoordigt. Bebouwing zou, ook vanwege de economische veranderkracht, onderdeel van deze benadering moeten zijn.

Wat in de weg staat, is dat de discussie over rood en groen sterk is gepolariseerd. Maar het moet toch mogelijk zijn om ‘rood en groen’ te combineren? Om gebouwen te realiseren die juist landschappelijke en ecologische waarde toevoegen? Woningbouw, die aan de ene kant een financiële motor is voor het herstel van landschap en biodiversiteit en tegelijkertijd meer Nederlanders in dagelijks contact brengt met de natuur. En waarom wordt bebouwing niet vaker gecombineerd met de productie van voedsel en grondstoffen? Nieuwe vormen van landbouw waarbij natuurlijke bestrijdingsmiddelen en kleinschalige machines worden gebruikt zijn goed te combineren met woningen. Hoe prachtig is het om te wonen in een voedselbos of boomgaard!

Het is de hoogste tijd om anders naar wonen te kijken. Niet langer als noodzakelijk kwaad dat alleen maar ten koste van het landschap en de natuur gaat, maar juist als hefboom voor de ontwikkeling van natuur en landschap.

Bebouwing kan de natuurwaarde nog extra versterken als gebruik wordt gemaakt van gewortelde architectuur. Bijvoorbeeld door te bouwen met plantaardige materialen zoals riet, hennep, vlas of hout. Of reststromen uit voedselproductie om te vormen tot bouwmaterialen. De integratie met de natuur kan verder worden versterkt door het gebruik van groene daken, organische vormen en een doordachte aansluiting van het dak met de bodem. Deze aanpak laat dieren vrij om en over het gebouw bewegen, waardoor de natuur rondom de woongemeenschap kan floreren. Gewortelde architectuur is natuurinclusief en biedt nestmogelijkheden voor vogels, vleermuizen, en kleine zoogdieren, en draagt bij aan een rijke biodiversiteit en een harmonieuze co-existentie met de omgeving.

Met de groei van steden is de afstand gegroeid tussen ons en de productie van ons voedsel. Hierdoor zijn we minder betrokken bij de waarde van ons eten en het effect van de productie op ons landschap, bovendien maakt het ons kwetsbaar in tijden van crisis. In woonlandschappen speelt voedselproductie een belangrijke rol. Door kleinschalige, ecologische landbouw te combineren met woningen komt de voedselproductie weer dicht bij de mensen en worden gemeenschappen zelfvoorzienend en veerkrachtiger. Het nodigt uit om deel te nemen aan de productie van je eigen voedsel en brengt mensen met elkaar in contact, wat de gemeenschap sterker maakt. Het combineren van woningbouw, natuur en landbouw kan daarnaast als transitiemodel dienen naar een duurzamere en natuurinclusieve landbouw, inclusief nieuwe verdienmodellen voor de boer.