Op de Dutch Design Week 2019 bouwde Studio Marco Vermeulen het Biobasecamp, een paviljoen dat architectonische uitdrukking geeft aan de bijdrage die ‘bouwen met bomen’ kan leveren aan de reductie van de hoeveelheid CO2 en stikstof in de atmosfeer door conventionele bouwmaterialen zoals beton en staal te vervangen door hout.
Het Biobasecamp vormde een vertrekpunt voor expedities van ontwerpers en opdrachtgevers naar de mogelijkheden die dit ‘beton van de toekomst’ biedt. Hiermee heeft het Biobasecamp bijgedragen aan het inleiden van een nieuw tijdperk; ‘De Houten Eeuw’.
Het Biobasecamp vormde een vertrekpunt voor expedities van ontwerpers en opdrachtgevers naar de mogelijkheden die dit ‘beton van de toekomst’ biedt. Hiermee heeft het Biobasecamp bijgedragen aan het inleiden van een nieuw tijdperk; ‘De Houten Eeuw’.
2019
Dutch Design Foundation
programma
expositie
dakpark
dakpark
team
In samenwerking met
Arup
Lüning
Derix Laminated Timber
BLC de Kruijff
Brabantse Populieren Vereniging
Blok Timmeratelier
Lüning
Derix Laminated Timber
BLC de Kruijff
Brabantse Populieren Vereniging
Blok Timmeratelier
×
De bouwsector is verantwoordelijk voor 40% van de mondiale CO2 uitstoot
het Hout CO2 vast
De bouwsector is verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de wereldwijde CO2-uitstoot. Daarnaast is de mondiale druk op natuurlijke grondstoffen hoog, waarvan wereldwijd 40% wordt gebruikt in de bouw. Dat komt in Nederland neer op 250 miljoen ton ruwe grondstoffen per jaar voor infrastructuur, woning- en utiliteitsbouw.
Om de klimaatdoelen te bereiken moet de bouwsector de CO2-uitstoot drastisch verminderen. Maar kunnen we tegelijkertijd ook CO2 onttrekken aan de atmosfeer? We leren al vroeg op school dat bomen CO2 onder invloed van zonlicht omzetten in glucose, ofwel in hout. Als bomen sterven en wegrotten dan komt deze CO2 weer vrij. Als we hout verbranden en gebruiken voor het opwekken van elektriciteit en het verwarmen van onze huizen dan komt de opgeslagen CO2 ook weer vrij. Echter, als we er bouwmaterialen van maken dan kunnen we de CO2 voor tientallen, misschien wel honderden jaren vastleggen!
Met andere woorden: door met hout te bouwen wordt in feite CO2 onttrokken aan de atmosfeer. In tegenstelling tot bijvoorbeeld kostbare opslag onder de Noordzee (CCS) wordt met deze vorm van CO2 opslag juist waarde gecreëerd, in de vorm van bebouwing. De bouwsector kan op deze manier een actieve rol vervullen in de strijd tegen klimaatverandering. Dat geldt zeker nu Nederland aan de vooravond staat van een enorme woningbouwopgave; de komende 20 jaar moeten er in Nederland één miljoen huizen gebouwd worden. Daarnaast moet een groot deel van de bestaande woningen energiezuinig worden gemaakt. Beide opgaven fungeren als krachtige motor voor de transitie naar een biobased economie.
Het dek van het paviljoen is opgebouwd uit grote modulaire, demontabele vloerdelen van kruislaags verlijmd hout (Cross Laminated Timber, CLT). Deze kunnen na de Dutch Design Week worden hergebruikt als vloerelementen in bijvoorbeeld nieuwe woningen.
Om de klimaatdoelen te bereiken moet de bouwsector de CO2-uitstoot drastisch verminderen. Maar kunnen we tegelijkertijd ook CO2 onttrekken aan de atmosfeer? We leren al vroeg op school dat bomen CO2 onder invloed van zonlicht omzetten in glucose, ofwel in hout. Als bomen sterven en wegrotten dan komt deze CO2 weer vrij. Als we hout verbranden en gebruiken voor het opwekken van elektriciteit en het verwarmen van onze huizen dan komt de opgeslagen CO2 ook weer vrij. Echter, als we er bouwmaterialen van maken dan kunnen we de CO2 voor tientallen, misschien wel honderden jaren vastleggen!
Met andere woorden: door met hout te bouwen wordt in feite CO2 onttrokken aan de atmosfeer. In tegenstelling tot bijvoorbeeld kostbare opslag onder de Noordzee (CCS) wordt met deze vorm van CO2 opslag juist waarde gecreëerd, in de vorm van bebouwing. De bouwsector kan op deze manier een actieve rol vervullen in de strijd tegen klimaatverandering. Dat geldt zeker nu Nederland aan de vooravond staat van een enorme woningbouwopgave; de komende 20 jaar moeten er in Nederland één miljoen huizen gebouwd worden. Daarnaast moet een groot deel van de bestaande woningen energiezuinig worden gemaakt. Beide opgaven fungeren als krachtige motor voor de transitie naar een biobased economie.
Het dek van het paviljoen is opgebouwd uit grote modulaire, demontabele vloerdelen van kruislaags verlijmd hout (Cross Laminated Timber, CLT). Deze kunnen na de Dutch Design Week worden hergebruikt als vloerelementen in bijvoorbeeld nieuwe woningen.
Bij het bouwen met hout slaan we twee vliegen in één klap. We voorkomen de CO2 uitstoot die vrijkomt bij het gebruik van fossiele materialen én de CO2 die de boom tijdens de groei onttrekt aan de atmosfeer wordt vastgelegd in het gebouw.
Nederlands hout
Het hout in het Biobasecamp in een Duitse fabriek gemaakt van Duits naaldhout. Maar waarom bestaat er nog geen Nederlands kruislaaghout? Als hout meer economische waarde krijgt, kunnen er ook meer bomen worden aangeplant. De bouwopgave kan op die manier bijdragen aan de bestrijding van klimaatverandering én aan de kwaliteit van het Nederlandse landschap. Dat geldt mogelijk ook voor het Brabantse populierenlandschap dat ontstaan is ten behoeve van de productie van klompen en lucifers. Het dek van het Biobasecamp wordt bijvoorbeeld ondersteund door stammen van populieren die aan de A2 bij Boxtel stonden, maar vanwege hun leeftijd en het bijbehorende risico tot omwaaien, moesten worden gerooid.
Het gebruik van massief hout als materiaal voor het casco - de wanden, vloeren, trappen en daken - van gebouwen heeft veel potentie. Snelgroeiend hout kan kruislings worden verlijmd tot grote platen in verschillende diktes. Hiervan kunnen op industriële wijze grote bouwelementen worden geprefabriceerd in de gewenste vorm en door middel van CNC frezen worden voorzien van sparingen voor bijvoorbeeld ramen en leidingen. Deze elementen worden vervolgens op de bouwplaats ‘droog’ geassembleerd. In Nederland staat deze bouwwijze nog in de kinderschoenen, maar toepassing in bijvoorbeeld Oostenrijk en Duitsland toont de voordelen voor de bouwsnelheid, bouwkosten en arbeidsomstandigheden voor bouwvakkers.
Massief houtbouw biedt een tactiele kwaliteit en bevordert een prettig binnenklimaat. Houten bouwdelen kunnen bovendien modulair en droog worden verbonden. Waardoor het relatief eenvoudig is om ze te vervangen, demonteren of her te gebruiken in een ander gebouw. Als de elementen op den duur niet meer voldoen worden ze gerecycled tot laagwaardige houtproducten zoals fineer, spaanplaat en isolatiemateriaal.
Het gebruik van massief hout als materiaal voor het casco - de wanden, vloeren, trappen en daken - van gebouwen heeft veel potentie. Snelgroeiend hout kan kruislings worden verlijmd tot grote platen in verschillende diktes. Hiervan kunnen op industriële wijze grote bouwelementen worden geprefabriceerd in de gewenste vorm en door middel van CNC frezen worden voorzien van sparingen voor bijvoorbeeld ramen en leidingen. Deze elementen worden vervolgens op de bouwplaats ‘droog’ geassembleerd. In Nederland staat deze bouwwijze nog in de kinderschoenen, maar toepassing in bijvoorbeeld Oostenrijk en Duitsland toont de voordelen voor de bouwsnelheid, bouwkosten en arbeidsomstandigheden voor bouwvakkers.
Massief houtbouw biedt een tactiele kwaliteit en bevordert een prettig binnenklimaat. Houten bouwdelen kunnen bovendien modulair en droog worden verbonden. Waardoor het relatief eenvoudig is om ze te vervangen, demonteren of her te gebruiken in een ander gebouw. Als de elementen op den duur niet meer voldoen worden ze gerecycled tot laagwaardige houtproducten zoals fineer, spaanplaat en isolatiemateriaal.
In onze Nederlandse bossen groeit per dag genoeg hout voor wel 60 woningen
60 huizen per dag
Waar halen we al dat hout vandaan? Nederland beschikt in totaal over 365.000 hectare bos, waarvan meer dan de helft ooit is aangelegd als productiebos voor o.a. haardhout en voor stamhout waarmee mijngangen werden gestut. Van de Nederlandse bossen is 225.000 hectare inmiddels beschermd natuurgebied. De overige 140.000 hectare aan bos kunnen benut worden voor de duurzame productie van hout, zoals dat ook in Scandinavië veelal gebeurt. Dat betekent dat er beperkt en selectief bomen worden geoogst en vervangen door jonge exemplaren van dezelfde of andere soorten. Dit levert een gemiddelde houtoogst van 8m3 per hectare per jaar, bij populieren zelfs tot 15m3 per hectare per jaar. Omgerekend is dat een jaarproductie van 1,12 miljoen m3 hout. Door het diversifiëren van de bosaanplant in omvang en soort ontstaat er tegelijkertijd ook ecologische, landschappelijke en recreatieve meerwaarde in de nu nog vaak monotone (naald)bossen. Dit komt ook het bodemleven ten goede dat lijdt onder de stikstofuitstoot van verkeer, bio-industrie én de (conventionele) bouw.
Voor de bouw van een woning is gemiddeld 50m3 hout nodig. Dat betekent dat we jaarlijks 22.400 woningen van Nederlands hout kunnen maken en 45 jaar nodig hebben voor de realisatie van 1 miljoen woningen ‘van eigen bodem’. Met andere woorden: er ‘groeien’ 60 woningen per dag in de Nederlandse bossen. Als de vraag toeneemt kan er mogelijk zelfs meer bos bijkomen. Dit kan een impuls zijn voor delen van Nederland die kampen met een slechte bodemkwaliteit, lage ruimtelijke kwaliteit en/of een tanende agrarische economie. Misschien kunnen we zelfs wel in deze nieuwe bossen gaan wonen. Bouwen met hout maakt Nederland mooier!
Voor de bouw van een woning is gemiddeld 50m3 hout nodig. Dat betekent dat we jaarlijks 22.400 woningen van Nederlands hout kunnen maken en 45 jaar nodig hebben voor de realisatie van 1 miljoen woningen ‘van eigen bodem’. Met andere woorden: er ‘groeien’ 60 woningen per dag in de Nederlandse bossen. Als de vraag toeneemt kan er mogelijk zelfs meer bos bijkomen. Dit kan een impuls zijn voor delen van Nederland die kampen met een slechte bodemkwaliteit, lage ruimtelijke kwaliteit en/of een tanende agrarische economie. Misschien kunnen we zelfs wel in deze nieuwe bossen gaan wonen. Bouwen met hout maakt Nederland mooier!
