De Metropoolregio Amsterdam heeft voor 2040 een woningbouwopgave van 200.000 woningen. Een groot deel hiervan zal worden gebouwd in gemeenten rond Amsterdam, zoals Purmerend. Aan de Oostflank van gemeente Purmerend is nog ruimte voor grofweg 5.000 tot 6.000 woningen. Het Hart van de Purmer is voorstel hoe deze woningen gerealiseerd kunnen worden met behoud van het cultuurhistorische karakter van de polder, versterking van de ecologie en het bouwen met plantaardige materialen.
2023
Schetsontwerp
Gemeente Purmerend
team
In samenwerking met
×
Het ontstaan van de Purmerpolder
Vissersdorpen
Purmerend ontstond in de 13e eeuw als een klein dorp van vissers en boeren. Het dorp bevond zich op een strategisch kruispunt tussen water en land, waardoor de bewoners konden profiteren van zowel de visserij in het meer als de veenontginning en de teelt van gewassen. Door de ontginning en ontwatering van het veen kwam het veen steeds lager te liggen, wat leidde tot een vergroting van de meren in de omgeving.
Drooglegging
Deze meren waren van groot belang voor het transport over water. Uiteindelijk namen de steden Edam en Monnickendam het initiatief voor de droogmaking van het gebied. Amsterdam en Purmerend droegen financieel bij aan dit project. Dit resulteerde in de opdeling van de polder in vier delen.
Om de polder droog te leggen, werden vijf molengangen met elk drie molens ingezet. Bij Ilpendam werd een uitstekende tong veen, de Nes genaamd, ingepolderd. Rondom de Purmer ontstond een netwerk van trekvaarten, bekend als de Zesstedenvaart.
Grasland
Direct na de droogmaking bleek de grond uit vruchtbare, zware zeeklei te bestaan. Aanvankelijk werd deze grond voornamelijk gebruikt voor akkerbouw. Al snel bleek echter dat de teelt van landbouwproducten niet goed mogelijk was vanwege de hoge grondwaterstand. Hierdoor werd het grootste deel van de gronden omgezet in grasland, wat beter geschikt was voor de veehouderij.
Purmerend ontstond in de 13e eeuw als een klein dorp van vissers en boeren. Het dorp bevond zich op een strategisch kruispunt tussen water en land, waardoor de bewoners konden profiteren van zowel de visserij in het meer als de veenontginning en de teelt van gewassen. Door de ontginning en ontwatering van het veen kwam het veen steeds lager te liggen, wat leidde tot een vergroting van de meren in de omgeving.
Drooglegging
Deze meren waren van groot belang voor het transport over water. Uiteindelijk namen de steden Edam en Monnickendam het initiatief voor de droogmaking van het gebied. Amsterdam en Purmerend droegen financieel bij aan dit project. Dit resulteerde in de opdeling van de polder in vier delen.
Om de polder droog te leggen, werden vijf molengangen met elk drie molens ingezet. Bij Ilpendam werd een uitstekende tong veen, de Nes genaamd, ingepolderd. Rondom de Purmer ontstond een netwerk van trekvaarten, bekend als de Zesstedenvaart.
Grasland
Direct na de droogmaking bleek de grond uit vruchtbare, zware zeeklei te bestaan. Aanvankelijk werd deze grond voornamelijk gebruikt voor akkerbouw. Al snel bleek echter dat de teelt van landbouwproducten niet goed mogelijk was vanwege de hoge grondwaterstand. Hierdoor werd het grootste deel van de gronden omgezet in grasland, wat beter geschikt was voor de veehouderij.
De Oostflank is een open gebied, heeft veel groenwaarde en is een belangrijk recreatiegebied voor de huidige bewoners van Purmerend.
De Oostflank
De oostflank van Purmerend is een gebied van grofweg 870 hectare dat grenst aan de gemeenten Waterland en Edam-Volendam. Binnen het gebied liggen de bedrijventerreinen Baanstee-Noord en West, Golfbaan BurgGolf Purmerend, het Purmerbos en enkele boerderijen. Het gebied is open, heeft veel groenwaarde en is een belangrijk recreatiegebied voor de huidige bewoners van Purmerend.
Ambities
De ambitie is om compacte woonomgeving te creëren, met woongebouwen in compacte clusters op basis van het ruimtelijk DNA van het gebied. Multifunctioneel groen is belangrijk, met een robuust en stil bos in het zuiden en een recreatiebos in het noorden. Om de natuurwaarde te bevorderen wordt ingezet op diverse natuur met moeras- en leembossen en een natte ecologische verbindingszones (EVZ) die een ecologisch netwerk vormen. Landschappelijke variatie wordt nagestreefd door coulissen en gradiënten, zoals nu al aanwezig op de golfbaan.
Veiligheid is een prioriteit, met duidelijke vluchtroutes voor meerlaagsveiligheid. Dagelijkse groenbeleving wordt bevorderd door veel contact tussen groen en wonen, zonder versnipperd buurtgroen, maar een aaneengesloten landschap voor de hele regio. Er is een streven naar een grote diversiteit aan woningtypes voor een inclusieve woonomgeving en duurzame bosbouw en houtbouw met lokaal hout.
Een heldere mobiliteitsstructuur is essentieel, met duidelijke verkeersstromen en het opknippen van doorgaande autowegen. Er wordt gestreefd naar goede aansluitingen op openbaar vervoer en snelfietspaden, en uitstekende verbindingen voor voetgangers en fietsers naar groen vanuit de bestaande oostelijke wijken.
Veiligheid is een prioriteit, met duidelijke vluchtroutes voor meerlaagsveiligheid. Dagelijkse groenbeleving wordt bevorderd door veel contact tussen groen en wonen, zonder versnipperd buurtgroen, maar een aaneengesloten landschap voor de hele regio. Er is een streven naar een grote diversiteit aan woningtypes voor een inclusieve woonomgeving en duurzame bosbouw en houtbouw met lokaal hout.
Een heldere mobiliteitsstructuur is essentieel, met duidelijke verkeersstromen en het opknippen van doorgaande autowegen. Er wordt gestreefd naar goede aansluitingen op openbaar vervoer en snelfietspaden, en uitstekende verbindingen voor voetgangers en fietsers naar groen vanuit de bestaande oostelijke wijken.
De ambitie is om compacte woonomgeving te creëren, met woongebouwen in compacte clusters op basis van het ruimtelijk DNA van de polder.
In plaats van de nieuwe wijk aan te hechten aan de bestaande bebouwing, worden de woningen geconcentreerd langs een nieuwe weg parallel aan de Middentocht.
Het superlint
Stolplinten
Kenmerkend voor het Noord-Hollandse landschap zijn de stolplinten, een type landschappelijke verkaveling dat langs wegen of waterwegen lineair is aangelegd. Dit type bebouwing houdt rekening met het ruimtelijke DNA van het gebied, biedt groene doorzichten naar de polder en integreert waterbeheer in het ontwerp.
Superlint
Dit type lint vormt het stedenbouwkundige principe voor een nieuwe woonwijk. In plaats van aan de rand van Purmerend, wordt de bebouwing geconcentreerd langs een nieuwe weg parallel aan de Middentocht. Aan beide zijden komen buurtschappen met verschillende woningtypen, van vrijstaande woningen tot appartementenblokken. Deze buurtschappen liggen tussen de sloten in de huidige polder en versterken het landschappelijke DNA. De zone tussen het Superlint en de bestaande bebouwing wordt een robuuste groene natuur, met meer activiteiten in het noorden en steeds onbegaanbaardere natuur richting het zuiden. Twee wegen doorkruisen dit groen en verbinden het Superlint met de rest van Purmerend. Op de kruising van het Superlint en deze wegen komt een hogere concentratie van woningen en voorzieningen.
Kenmerkend voor het Noord-Hollandse landschap zijn de stolplinten, een type landschappelijke verkaveling dat langs wegen of waterwegen lineair is aangelegd. Dit type bebouwing houdt rekening met het ruimtelijke DNA van het gebied, biedt groene doorzichten naar de polder en integreert waterbeheer in het ontwerp.
Superlint
Dit type lint vormt het stedenbouwkundige principe voor een nieuwe woonwijk. In plaats van aan de rand van Purmerend, wordt de bebouwing geconcentreerd langs een nieuwe weg parallel aan de Middentocht. Aan beide zijden komen buurtschappen met verschillende woningtypen, van vrijstaande woningen tot appartementenblokken. Deze buurtschappen liggen tussen de sloten in de huidige polder en versterken het landschappelijke DNA. De zone tussen het Superlint en de bestaande bebouwing wordt een robuuste groene natuur, met meer activiteiten in het noorden en steeds onbegaanbaardere natuur richting het zuiden. Twee wegen doorkruisen dit groen en verbinden het Superlint met de rest van Purmerend. Op de kruising van het Superlint en deze wegen komt een hogere concentratie van woningen en voorzieningen.
Buurtschappen
De buurtschappen zijn bereikbaar via één toegangsweg vanaf het Superlint. Parkeren gebeurt aan de binnenzijde of onder de buurtschappen, waardoor de buitenzijde maximale verbinding heeft met het omliggende groen. Aan de westzijde grenzen de buurtschappen aan een boslandschap en aan de oostzijde aan de natuurlijke oevers van de ecologische verbindingszone.
De buurtschappen zijn bereikbaar via één toegangsweg vanaf het Superlint. Parkeren gebeurt aan de binnenzijde of onder de buurtschappen, waardoor de buitenzijde maximale verbinding heeft met het omliggende groen. Aan de westzijde grenzen de buurtschappen aan een boslandschap en aan de oostzijde aan de natuurlijke oevers van de ecologische verbindingszone.
Parkeren gebeurt aan de binnenzijde of onder de buurtschappen, waardoor de woningen aan de buitenzijde maximale verbinding hebben met het omliggende groen.
Van de 5000 tot 6000 woningen die in de oostflank moeten landen komen er rond de 1000 tot 1500 in Purmer Zuid-Zuid.
Purmer Zuid-Zuid
Purmer Zuid-Zuid maakt deel uit van de Oostflank. Van de 5000 tot 6000 woningen die in de oostflank moeten landen komen er rond de 1000 tot 1500 in Purmer Zuid-Zuid. Hiervan valt 30% onder sociale huur, 40% midden huur en/of betaalbare koop en 30% vrije sector. Het aandeel eengezinswoningen ligt tussen de 40 en 60 procent en kan worden uitgevoerd als grondgebonden woningen, maar ook als appartementen. Een deel van de polder is aangeplant als productiebos, dat is uitgegroeid tot uniek kleibos met veel recreatieve en ecologische waarde. Met name het deel ten zuiden van Purmer Zuid Zuid is van grote ecologische waarde.
De zeven wachters
Op de relatief smalle strook tussen de Verzetslaan en het moerasbos komen zeven ‘wachters’: kloeke sculpturale appartementsgebouwen van gemiddeld zeven lagen hoog met enkele hogere accenten tot tien of zelfs 12 lagen. De gebouwen vormen de definitieve zuidrand van Purmerend en zijn van grotere afstand zichtbaar. Door de bouwblokken ‘open te breken’ ontstaan zichtlijnen en hebben zo veel mogelijk appartementen zicht op het bos.
Parkeerplaatsen, een collectieve fietsenstalling, bezoekersparkeren en deelauto’s krijgen een plek op het maaiveld tussen de woningen. De parkeervoorziening wordt aan het zicht onttrokken door een dek met individuele en/of collectieve tuinen.
De ruimte tussen de appartementsgebouwen kan dankzij deze parkeeroplossing als openbaar toegankelijk groen worden ingericht. Alle woningen hebben daarmee ook zicht op groen en zo veel mogelijk directe toegang tot dit groen.
Parkeerplaatsen, een collectieve fietsenstalling, bezoekersparkeren en deelauto’s krijgen een plek op het maaiveld tussen de woningen. De parkeervoorziening wordt aan het zicht onttrokken door een dek met individuele en/of collectieve tuinen.
De ruimte tussen de appartementsgebouwen kan dankzij deze parkeeroplossing als openbaar toegankelijk groen worden ingericht. Alle woningen hebben daarmee ook zicht op groen en zo veel mogelijk directe toegang tot dit groen.
Compacte woonblokken
De compacte blokken in het centrum van het plangebied hebben ook een centrale parkeervoorziening die wordt afgeschermd met groene tuinen. Het belangrijkste verschil is de schaal. Met een gemiddelde bouwhoogte van vier lagen zijn veel woningen grondgebonden en hebben rechtstreeks toegang tot het openbare groen.
De groene straten volgen de richting van de sloten van de bestaande polderstructuur. Deze sloten met hun verbrede en natuurlijke oevers geven een extra dimensie aan de groene straten. Al deze groene straten monden uit in een buurtpark.
De groene straten volgen de richting van de sloten van de bestaande polderstructuur. Deze sloten met hun verbrede en natuurlijke oevers geven een extra dimensie aan de groene straten. Al deze groene straten monden uit in een buurtpark.
Stolpwoningen
Langs de Westerweg staan veel bijzondere stolpboerderijen. Om de typische Purmerendse uitstraling te behouden, worden hier moderne stolpen van diverse formaten en materialen geïntegreerd. Dankzij hun piramidevorm is het mogelijk om hogere gebouwen tot 8 verdiepingen te realiseren zonder dat dit visueel storend is. Het licht valt altijd mooi langs de stolpen, wat de hoogte minder prominent maakt.
De grotere moderne stolpen worden voorzien van interne parkeervoorzieningen, terwijl de kleinere stolpen parkeerkoffers op het maaiveld krijgen. Een cluster van de grotere stolpen wordt aan de noordzijde van het gebied geplaatst, met een toegang via de Verzetslaan. Hierdoor worden alleen enkele kleinere stolpen in het zuiden zich via de Westerweg ontsloten.
De grotere moderne stolpen worden voorzien van interne parkeervoorzieningen, terwijl de kleinere stolpen parkeerkoffers op het maaiveld krijgen. Een cluster van de grotere stolpen wordt aan de noordzijde van het gebied geplaatst, met een toegang via de Verzetslaan. Hierdoor worden alleen enkele kleinere stolpen in het zuiden zich via de Westerweg ontsloten.
